معرفی شهر تویسرکان

شهرستان تويسركان با مساحتي معادل 1556 كيلومتر مربع ؛ 98/7 از مساحت استان را دربرگرفته است و به لحاظ مختصات رياضي بين مدار 43 درجه و 20 دقيقه تا 34 درجه و 48 دقيقه عرض شمالي و 48 درجه و 5 دقيقه تا 48 درجه و 38 دقيقه طول شرقي قرار گرفته است. اين شهرستان از شمال و در خط الرأس رشته كوه‌هاي الوند به شهرستان بهار، اسدآباد، از جنوب به شهرستان نهاوند، از شرق به شهرستان ملاير و از غرب به استان كرمانشاه (شهرستان كنگاور) محدود مي باشد. ارتفاع آن از سطح دريا 1780 متر است. پايين ترين نقطه آن روستاي كارخانه با ارتفاع 1410 متر و بالاترين نقطه آن قله الوند با ارتفاع 3753 متر از سطح درياست.

عکس های بیشتر

شهرستان تويسرکان

جمعيت

براساس گزارش آخرين سرشماري جمعيت در سال 1390 جمعيت شهرستان تويسرکان در آن سال در مجموع 103786 نفر بوده است که از اين تعداد 51736 نفر مرد و 52050 نفر نيز زن مي باشند. جمعيت شهر تويسرکان 44516 نفر و تراکم نسبي جمعيت آن 3725 نفر بوده.

زبان و گويش

مردمان امروز تويسركان بازمانده اقوام آريايي سابق هستند كه زبان مرسوم در مناطق روستايي آن بازمانده اي از طوايف مختلف لري، كردي و مخلوطي از زبان فارسي است.ايلاتي كه ييلاق خود را در تويسركان سپري مي كنند، از نواحي كرخه و انديمشك به اين ناحيه مي آيند و اكثر آن ها به زبان هاي كردي و تركي قشقايي صحبت مي كنند و شيعه مذهب اند.

آب و هوا

شهرستان تويسركان به لحاظ آن كه در منطقه مرتفع و كوهستاني قرار گرفته از جهت ميزان ريزش برف و باران و به خصوص در بخش شمالي و كوهپايه اي از وضع نسبتاً خوبي برخوردار بوده و به علت وجود برخي عوامل از قبيل شيب زياد زمين و كمي ضخامت هاي لايه هاي رسوبي خاك و فقدان امكانات لازم براي مهار آب هاي جاري، قسمت اعظم آب هاي حاصل از نزولات جوي هدر مي رود. به همين جهت تويسركان جزء مناطق نيمه خشك و كم آب محسوب مي شود.

مسجد جامع تویسرکان

اين بنا در حاشيه غربي راسته بازار در خيابان شهيد باهنر واقع گرديده و از دو مسجد شمالي و جنوبي تشکيل شده است . قسمت شمالي، مسجدي از دوره صفويه، همزمان با مدرسه شيخ علي خان زنگنه و حمام خان بود که به مرور رو به خرابي گذاشت تا اينکه در دوره اخير به کلي خراب شد و مسجد جديدي به آن بنا نهادند . اين مسجد سابقا به نام شبستان معروف بود و در حال حاضر مسجد اصلي به حساب مي آيد . به روايت معمرين محلي ، ساختمان قديمي مسجد داراي ستون هاي سنگي بزرگ مدور و طاق ها و رواق هايي مناسب با تزيينات زيباي آجري و کاشيکاري و ازاره مرمري نفيس بوده است . مسجد ديگر که مسجد جامع شهر خوانده مي شود، داراي شبستاني با طاق رفيع و دو مناره و گنبد بزرگي بوده که در دوره اخير به علت نقص فني ويران گرديده و به جاي آن ، پوشش ساده مسطحي بر پا شده است . گذشته از گنبد، تعمير و مرمت قسمت فوقاني گلدسته ها نيز شکل قديمي آن را تغيير داده است . شبستان زيرين گنبد فوق الذکر با ارتفاع زياد، مشخصا معماري دوره قاجاريه است و در طرفين آن، دو شبستان ديگر واقع است که از هر کدام مدخل بزرگي به صحن حياط باز مي شود . حياط مسجد به طول و عرض 18×30متر در بين دو بخش شمالي و جنوبي قرار دارد . مسجد داراي دو ورودي شرقي و غربي است . ورودي غربي، با ديوارهاي جانبي آجري و طاق زيبا و در چوبي قديمي مزين شده است . مقابل اين در، در جبهه غربي کوچه، بناي آجري بقعه مانند آرامگاه ميرزا همايون – امام جمعه تويسرکان – و عده اي ديگر از بزرگان خاندان امامي واقع است . فضاي کوچه حد فاصل آرامگاه و در ورودي مسجد، مسقف است . بر طبق کتيبه تاريخي مناره مسجد، اين مسجد در سال 1271ه-.ق توسط ميرزا همايون- جد خاندان امامي- ساخته شده است

پل قلعه شیخ

پل قلعه شیخ مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان تویسرکان، بخش مرکزی، دهستان حیقوق نبی، روستای قلعه شیخ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۲۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل کرزان

این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل آجري كرزان واقع در 10كيلومتري شمال غربي تويسركان در روستاي كرزان از توابع بخش مركزي تويسركان در مسير جاده كوهستاني همدان – گنجنامه بر روي يكي از شعبات خرم رود احداث گرديده .اين بنا در حدود سالهاي 1332تا 1335 ش احداث گرديده وداراي 4دهنه با قوس هلالي است. عمده مصالح به کار رفته در اين بنا در پي از سنگ لاشه بوده و در بدنه‌‌ها از آجر استفاده شده است. معبر پل قلوه سنگ است و بستر رودخانه نيز سنگ فرش شده است. از ویژگی‌های خاص این اثر می‌توان به آجرکاری دقیق آن به صورت خفته راسته و حاشیه 40 سانتی‌متری راسته چین در اطراف طاق‌ها اشاره کرد . روستاي کرزان طبيعت بکر و زيبايي دارد و از مناطق مهم گردشگري تويسرکان به شمار مي‌آيد.

پل فرسفج

پل فرسفج در روستای فرسفج از توابع شهرستان تویسرکان در منتهی‌الیه جنوب غربی روستا و در نزدیکی کاروانسرای شاه عباسی واقع شده و محور ارتباطی چندین روستا است. این پل از نظر قدمت متعلق به دوره صفویه است. این پل حدود 60 متر طول و 8 متر عرض و سه دهانه آب‌رو با قوس جناقی دارد که چشمه میانی بزرگ‌تر از دو چشمه دیگر است و در حدّفاصل آن‌ها دو طاق‌نمای کوچک به چشم می‌خورد. از آنجا که دهانه میانی بزرگ‌تر از دو دهانه دیگر است، سطح گذر پل از میانه به سمت طرفین دارای شیب است.

پل گزندر

پل گزندر مربوط به دوره پهلوی است و در تویسرکان، میدان جانبازان، دره گزندر (در فاصله ۷ کیلومتری میدان)، باغهای گرد وی حاشیه شهر، پل گزندر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دره گزندر

دره گزندر و سرابی در شرق شهر تویسرکان و در حاشیه جاده ارتباطی تویسرکان به جوکار قرار گرفته که در ادامه شیب‌های تند قلل کلاه قاضی و شاه‌نشین بزرگ در سمت جنوب واقع شده‌اند. این دره با حدود 500 هکتار مساحت، به دلیل فراوانی آب و وجود خاک مناسب و نسبتاً عمیق، دارای استعداد بالایی در زراعت و باغداری دارد و به همین جهت تراس‌های دو سوی رودخانه عمدتاً به باغات گردو اختصاص دارد. در این میان درختان دیگری همچون سیب، زردآلو، گیلاس و آلبالو نیز دیده می‌شوند.

آبشار افشار

آبشار افشار تويسرکان در استان همدان واقع است. این آبشار در 12 کیلومتری شمال شهرستان تویسرکان واقع شده است. آبشار افشار از جلوه هاي طبيعي مشهور اين شهر است که در 12 کيلومتري شمال تويسرکان و در انتهاي دره اسعد واقع شده است. دره اسعد و آبشار افشار در دامنه هاي جنوبي کوه شاه نشين بزرگ، قرار دارند. اين کوه جزو کوهستان الوند به حساب مي آيد و سرچشمه رودخانه هاي قره چاي و قلقل رود است.

خانه مسعودی

خانه مسعودی یکی از خانه‌های به جا مانده از دوره قاجاریه است که در محله شاهزادگان (خیابان انقلاب- دستغیب) شهر تویسرکان قرار دارد. این خانه با مساحت 1332 مترمربع در 2 طبقه ساخته شده است. در هر طبقه یک اتاق اصلی وجود دارد و در طرفین آن چند اتاق فرعی قرار گرفته‌اند که در انتها هر کدام از آن‌ها به یک اتاقک به عنوان انباری یا پستو منتهی می‌شوند. مهم‌ترین قسمت این بنای تاریخی، اتاق شاه‌نشین است که در طبقه همکف واقع شده و در کنار ورودی آن یک کتیبه دیده می‌شود که تاریخ ساخت بنا (سال 1290 هجری قمری) را نشان می‌دهد. تمامی سقف و دیوارهای این اتاق پوشیده از گچبری‌ها، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌های رنگ و روغن شامل نقوش گیاهی و انسان است. همچنین در حاشیه فوقانی دیوارهای این اتاق و در میان نقوش گچبری شده، تصاویری از پادشاهان ایران باستان (برگرفته از شاهنامه فردوسی) تا دوره قاجاریه که با شیوه گراور ایجاد شده‌اند، به صورت قاب‌هایی کوچک قرار گرفته‌اند. یکی از این تصاویر طرحی است از یک شاهزاده قاجاری که کاغذی در دست دارد و بر روی آن نوشته‌ای درج شده است. در بالای تصویر عبارت «گردآورنده این داستان، جلال‌پور فتحعلیشاه قاجار» به خط نستعلیق نوشته شده است.سقف تمامی اتاق‌های ساختمان (به جز اتاق شاه‌نشین طبقه همکف) لمه‌کوبی شده است. پنجره‌های اُرسی این بنا در گذشته‌ای نه چندان دور توسط مالکان بنا تعویض و پنجره‌های ساده به جای آن‌ها کار گذاشته شده است.آجرکاری‌های سردرِ ورودی شاه‌نشین طبقه‌های همکف و اول، از دیگر عوامل تزئینی این بنا محسوب می‌شود. دیواره‌های حیاط با طاق‌نماهای متعدد تزئین شده است.

کاروانسرای شاه عباسی

کاروانسرای شاه عباسی که در 15 کیلومتری مسیر تویسرکان- اسدآباد و کرمانشاه و در کنار شهر فرسفج واقع شده، از مجموعه کاروانسراهایی است که در دوره شاه عباس صفوی ساخته شده است. این کاروانسرا حدود 4 هزار مترمربع مساحت دارد و یکی از چهار کاروانسرای چهار ایوانی ایران محسوب می‌شود و طی سالیان متمادی استراحتگاه کاروان‌ها، بازرگانان و زائران بوده است. با حفاری‌های صورت گرفته آثار کهنی از این کاروانسرا به دست آمد که در حال حاضر در موزه شهر همدان نگهداری می‌شود.در سال‌های گذشته این کاروانسرا با هدف ایجادبازارچه صنایع دستی و گردو مرمت شد.از آنجا که فرسفج مرکز تولید سفال منطقه بوده است، همچنان آثار کارگاه‌ها و کوره‌های سفالگری را می‌توان در کنار کاروانسرا مشاهده نمود.

قلعه اشتران

قلعه اشتران در مجاورت روستای اشتران در 18 کیلومتری شهر تویسرکان قرار دارد. این قلعه که از لحاظ موقعیت جغرافیایی و وسعت یکی از قلعه‌های نادر در استان همدان است، در دوره قاجاریه توسط حاج مراد خان اردلان (جدّ بزرگ خاندان اردلان) بنا نهاده شد.این قلعه یک هکتار زیر بنا دارد و شامل ساختمان، حیاط بیرونی و از سمت جنوب ورودی هشتی با راهروی باریک است. ساختمان‌های بیرونی و اندرونی شامل دو طبقه مسکونی و یک طبقه زیرزمین است که جزو طبقه اول محسوب می‌شود. در هر طبقه 13 اتاق وجود دارد. سردرِ ورودی قلعه دارای یک هشتی بسیار زیبا است که بالای آن ساختمانی شامل چند اتاق به عنوان محل نگهبانی وجود دارد که از طریق راهرو به داخل حصار طویله راه پیدا می‌کند. در حیاط اندرونی قناتی وجود دارد که در گذشته آب شرب ساکنان قلعه را تأمین می‌نموده ولی در حال حاضر خشک شده است. در چهار گوشه قلعه 4 برج مدور وجود دارد که در هنگام جنگ، دفاع از قلعه را آسان می‌کرده است. در سمت شمال قلعه حوض سنگی قرار دارد که در گذشته در آن آب ذخیره می‌شده است. در ساخت دیوارهای قلعه اشتران از چینه و خشت استفاده شده و در نماها دارای آجرکاری‌هایی است که بیشتر حالت تزئینی دارند. قلعه مشرف به قلعه خان‌گرمز و در مسیر جاده قدیمی همدان- تویسرکان (از طریق گنجنامه) بنا شده و با وجود گذشت زمان همچنان پابرجاست. در واقع وجود این قلعه و قلعه دختر (در روستای شهرستانه) در مسیر جاده شاهی، نظامی بودن جاده و اهمیت آن را در گذشته بیان می‌کند.

پارک گردشگری کمربسته

پارک گردشگری کمربسته در 3 کیلومتری شهر تویسرکان و در مجاورت جنوب غربی شهر سرکان قرار دارد. این مکان از نظر لطافت هوا و مناظر زیبای طبیعی و انبوه درختان سر به فلک کشیده چنار، تبریزی، نارون، گردو و سرو، از نقاط بسیار بدیع و کم‌نظیر است.بر اساس کتاب مرآت البلدان نوشته اعتماد‌السلطنه، در این منطقه مقبره ابوالمعجن ثقفی نیز واقع شده است. وی از اهالی طائف عربستان بود که در ابتدا در جبهه کفار علیه سپاهیان اسلام جنگید ولی در سال نهم هجری قمری خود و قبیله‌اش به اسلام گرویدند.

آرامگاه حَیَقوق نبی

آرامگاه حَیَقوق نبی یکی از بناهای دیدنی شهرستان تویسرکان و یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران است که در خیابان چهارباغ شهید اشرفی اصفهانی در انتهای خیابان حیقوق نبی قرار دارد. این آرامگاه مربوط به دوره سلجوقیان است و از فاصله دور مانند یک برج مدور با سقفی مخروطی شکل به نظر می‌رسد. این آرامگاه دارای بدنه 8ضلعی است و 8 ترکه آجری در آن ساخته شده که ستون‌های اصلی بنا را تشکیل می‌دهد و در نتیجه بنا به صورت سطوح 8گانه به نظر می‌رسد.حیقوق نبی از پیامبران دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل و از نسل حضرت موسی(ع) است که در حدود سال 700 قبل از میلاد (معاصر با دانیال نبی و الیاس نبی(ع)) زندگی می‌کرده و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بوده است. ایشان دارای شأن و مقام مذهبی خاصی نزد پیروان دین یهود می‌باشد و برای مسلمانان نیز بسیار قابل احترام است. نام وی در کتاب تورات عهد عتیق ذکر شده است همچنین در شرح دعای ام داوود، امام صادق(ع) از ایشان نام برده‌اند و در مناظره معروف دربار مأمون عباسی، هنگام بحث با دانشمند یهودی (جاثلیق)، امام رضا (ع) از حیقوق نبی نام می‌برند.در خصوص آرامگاه ایشان روایت‌های مختلفی وجود دارد. بر اساس یکی از روایت‌ها در حدود سال 590 قبل از میلاد، بخت‌‌النصر؛ پادشاه کلده به اورشلیم حمله کرد و گروهی از یهودیان را به قتل رساند و نزدیک به 20 هزار نفر از آنان را اسیر و به شهر بابل؛ پایتخت کلده که نزدیک بغداد فعلی قرار داشت انتقال داد. حیقوق نبی نیز در میان اسرا بود و مدت طولانی در زندان به سر برد. در سال 548 قبل از میلاد، کورش هخامنشی بزرگ پادشاه ایران به کلده حمله کرد و در جنگی لشکریان کلده را شکست داد و بابل را تصرف کرد و طی فرمانی دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادر نمود. پس از آزادی از بند اسارت بابلیان، حبقوق پیامبر به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان یا رودآور ساکن شد و پس از رحلت نیز در همین مکان مدفون گردید.روی دیوارهای خارجی بنا با طاق‌نماها و کاشی‌کاری‌های متعدد تزئین شده که در عین سادگی و زیبایی دارای برخی خطوط و نقوش جالب و ستاره‌های شش ضلعی است که به «ستاره داوود» (نماد دین یهود) معروف می باشد. در قسمت انتهایی پیشانی بنا چندین کنگره آجری برجسته مثلث شکل جلب توجه می‌کند. سقف مقبره از داخل در ارتفاع 7 متری به شکل سقف گنبدی و با انحنا و تحدب کم ساخته شده است. ارتفاع این بنا از سطح زمین 12 متر می‌باشد. آرامگاه حیقوق نبی در مقابل عوامل نامساعد طبیعی بیش از 900 سال مقاومت کرده و همچنان سالم و پابرجا باقی مانده است.حضرت حیقوق(ع) را با نام «حبقوق» (به معنی در آغوش گرفته شده) نیز می‌نامند و در زبان عبری با نام «حبکوک» نیز شناخته می‌شود. علت نامگذاری ایشان به این نام چنین بوده است که وی در زمان کودکی از دنیا می‌رود و الیاس نبی(ع) او را در آغوش خود گرفته دعا می‌کنند و از خدای متعال می‌خواهند که آن حضرت را دوباره زنده نماید.در جریان حفاری غیرمجازی که در سال 1372 خورشیدی صورت گرفت، پیکر مطهر حیقوق نبی سالم رویت شد.هم‌اکنون تندیس ایشان از سنگ مرمر و تصاویری از وی در مجموعه موزه واتیکان در کشور ایتالیا موجود می‌باشد.

آرامگاه میر رضی الدین

آرامگاه‌ سيد محمد رضي‌الدين‌ آرتيماني‌ بر فراز تپه‌اي‌ در روستاي ‌آرتيمان‌ از توابع‌ شهرستان‌ تويسركان‌ قرار دارد. نماي‌ آرامگاه‌ مير رضي‌الدين‌ آجري‌ است‌ و سه‌ دهنه‌ طاق‌ بلند دارد.در پشت‌ اين‌ طاق‌ها، بنايي‌ با ورودي‌ طاقي‌ شكل‌ و سردر كاشي‌ كاري‌ شده‌ قرار گرفته‌ است‌. پلان‌ بنا مربع ‌شكل‌ است‌ و در جبهه‌ بيروني‌ آن‌ نيز سه‌ اتاق‌ وجود دارد كه‌ در چهار ضلع‌ تكرار شده‌اند.مقبره‌ داراي‌ چهار درورودي‌ در چهار ضلع‌ است‌ كه‌ همه‌ آنها طاقي‌ شكل‌اند و بر سر در آنها كاشي ‌كاريهاي‌ زيبايي‌ به‌ چشم‌ مي‌خورد. در داخل‌ بنا سنگ‌ قبري‌ از سنگ‌ خارا وجود دارد.

آدرس بر روی نقشه

پست بعدی پست قبلی

معرفی شهر تویسرکان